روزه داری از نظردولتمردان,مرفهان وقرآن کریم

معمولا نیمه شعبان هر سال که فرامیرسد دولتمردان بیاد رمضان می افتند واحساس تکلیف میکنند که برای روزه داری مردم اقداماتی انجام دهند.
بر این اساس شروع میکنند به دادن مژده ها ووعده هایی اطمینان بخش :-
مردم نگران نباشند, دولت خدمتگزار تدارکات لازم را برای ماه رمضان پیش بینی کرده است ,باندازه کافی گوشت قرمز و سفید,قند وشکر وبرنج و روغن و خرما وسایر مایحتاج عمومی فراهم شده و در سرد خانه ها ,انبار ها ,تعاونیها و دیگرمراکز توزیع آماده و در دسترس همگان میباشد .گروههای متعدد باز رس بکار گمارده شده است تا بطور پنهان وآشکار اماکن توزیع را باز رسی و با گرانفروشان,محتکران و اخلالگران اقتصادی برخورد نمایند .- واز اینقبیل مژده ها ووعده های دیگری که بیشتر مردم از آنها واثرات نهایی آنها آگاهی دارند.
اما مگر چه شده است ؟- ماه رمضان در پیش است!
حال سوآل اینست که :-آیا در ماه رمضان که مردم اکثرا روزه میگیرند وباید یک وعده غذای آنان صرفه جویی شود برعکس باید بیشتر غذا بخورند که تکلیف دولتمردان سنگینتر میشود وباید اضافه مصرف مورد نیاز مردم را تهیه نماید؟وبه آنان یاد آوری کنند که بیشتر بخورند؟
آیا فقط در ماه رمضان باید بازرسان امر توزیع کالا و کنترل نرخهارا زیر نظر داشته باشند؟
و نهایتا آیا اینرویه یکنوع بد آموزی وتشویق وتحریص بعضی ار مرفهان به مصرف بیشتر در ماه رمضان وخلاف خواست و رهنمودهای خداوند از بر قراری روزه داری یکماهه و مخالف مصلحت عمومی نیست؟
باتوجه به رهنمودهای جانبی مربوط به امر روزه داری در قرآن کریم , چنین به نظر میرسد که روزه گرفتن واجب شده است تا:- مردم با خود داری از خوردن وآشامیدن در طول روزها به تمرین تقوا یعنی تسلط بر خویشتن خویش بپر دازند"لعلکم تتقون" تابرای پیش آمدهای تنگناهای زندگی وکمیودها وحوادث دیگر آمادگی بیشتری پیدا کنند – زیرا معنی تقوا که آنرا با واژه نارسای پرهیز گاری ترجمه میکنند خداداری ,دینداری,خویشتن داری,مردم داری,وتمرین اراده برای پایمردی و بردباری میباشد که در جریان این مورد خاص یک وعده غذا هم صرفه جویی میشود تا بعنوان فطریه (روزه گشا) به نیاز مندان برسد تاهم نظام اجتماعی اراده مند و متعادل یشود وهم ذخایر چربی بدنها ی روزه گیران بجای غذا به مصرف سوخت وساز برسد و سلامتی وتندرستی وبهروانی آنان تامین گردد.
فطریه طبق رویه جاری یرابر سه کیلو گرم مواد غذایی مانند غلات وغیر آنها یا بهای آنها میبباشد واگر در نظر بگیریم که اینقبیل کالاها چون پخته شوند تقریبا 35 در صد
به وزنشان افزوده میشود که ریع گفته میشود پس با فطریه ای که یکنفر می پردازد یگنفر مستمند مینواند بمدت سی روز روزانه تقریبا 130 گرم بیشنر غذا بخورد که نمیتوان اثر آنرا نادیده گرفت.
در اینجا لایم به توضیح است که بر خلاف آنچه شایع اسب منظور از فطریه – همانگونه که پیشتر بیان کردیم روزه گشایی است که دهنده باید همزمان با گشودن روزه خو د در آخر ماه فطریه را آماده تخویل نماید وبنا براین وقتی به گیرنده میرسد که ماه رمضان تمام شده باشد .دیگر اینکه چون فطریه به معنی روزه گشا ست
پس اطعام است واطعام با دادن سه کیلو گرم از غلات یا معادل بهای آن برای همه کس (بخصوص اغنیا و مرفهان) بدرستی محقق نمیشود ,زیرا روزه گشا چون اطعام است تکلیف آنرا خداوند در آیه 89 از سوره مائده معین فرموده است:- من اوسط ما تطععمون اهلیکم.. .یعنی با در نظر گرفتن کیفیت معدل غذایی که اشخاص مکلف به اهل ویا خانواده خود میخورانند محاسبه کنند نه اینکه خود بهترین و گرانبها ترین غذا را مصرف کنند اما آنگاه که فطریه دادن پیش آمد سراغ غلات بروند !
رویه جاری برای طبقه پایین اجتماع ممکن است جوابگو باشد اما گمان نمیرود با عنایت به آیه 89 مائده از توانمندان رفع تکلیف کند. بخصوص که طبق مفاهیم آیات متعدد انجا م تکا لیف متناسب با وسع و امکانات است ونه در جستجوی راه گریز وهمتراز ناتوانان شدن- علیهذا ای بسا که لازم باشد این موضوع به لحاظ فقهی مورد تجدید نظر قرار گیرد؟

با توجه به نکات مذکور در ماه رمضان هیچگونه اضافه مصرفی نباید اتفاق بیفتد تا دولتمردان برای آن استثنا قائل شوند . آنان همیشه باید در تلاش برای آسایش عمومی باشند نه یازده ماه کمتر ویکماه بیشتر:
علاوه براین بعضی از مرفهان اجتما ع گرفتار سوء تفاهم دیگری هم هستند وگمان میکنند هرچه بعنوان روزه بودن در روز نخورند باید
نر شب به بدن برسانند تا گرفتار سوء تغذیه نشوند ! ودر اثر این گونه تصورات غروبگاهان به اندازه یک ناشتای حسابی افطاری میخورند
وجندساعت بعد یک شام میخورند وسحر هم تاحدی که احساس سیری کنند سحری میخورند وچه بسا این سه وعده غذا از خوراک معمولی آنان در روزهای غیر رمضان هم بیشتر بشود!
در این خصوص سعدی علیه الرحمه چه خوب سروده است:-
خورنده که خیرش بر آید زدست به از صائم الدهر دنیا پرست
وگر نه چه لازم که سعیی بری زخود باز داری و هم خود خوری!!
خیا لات نادان خلوت نشین بهم بر کند عاقبت کفر ودین.......
در چنین حالتی اغلب افراد مرفه نه ذخایر چربی بدنشان مصرف میشود نه دلشان خالی میماند تا انوار تجلی صفات ذات در آن بتابد ونه نمرینی برای آماده شدن جهت روبرو شدن با تنگناها و سختییها صورت میگیرد ونه با فطریه ای که میدهند اطعامی خدا پسندانه واقع میشود.زیرا آنچنانکه در بالا توضیخ دادیم
فطریه اطعام است واطعا م از معدل تغذیه خانوادگی معین است و متناسب با امکانات است نه آنچنانکه بغلظ در اذهان وارد شده است "هر کس "با دادن سه کیلو گندم تکلیف خودرا اداء شده بپندارد؟
دولتمردان نیز باید به این نکته توجه نمایند که در ماه رمضان نباید هیچگومه اضافه مصرفی انجنم شود تا آنان احساس تکلیفی بیشتر از ماههای دیگر بنمایند بلکه مصارف عمومی کاهش هم می یابد ,بدینترتیب که مثلا 70 ملیون نفر باید هر یک سه کیلو گرم از کالاهای مصرفی خود در طول ماه بکاهند و آنهارا در آخر ماه به نیاز مندان بدهند که ناگزیر در ماه شوال مصرف خواهد شد .وبدینترتیب بین ماههای رمضان وشوال تقریبا دویست وده هزار تن کالا بین توانمندان و نیازمندان جابه جا میشود وحقا نباید اتفاق دیگری جر همدلی وتعاون وکمک به گسترش عدالت ونیکو کاری ورستگاری همگانی واقع شود؟
لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون ...هر گز به رتبه والای نیکو کاری نمیرسید مگر اینکه از همان چیز هایی که خود دوست میدارید به دیگران انفاق نمایید .
نویسنده جعفز ناظم رعایا 26/5/1389