«و لا تمدّن عينيك الي ما متّعنا به ازواجا منهم زهرة الحيوة الدّنيا لنفتنهم فيه و رزق ربّك خيرٌ و ابقي». (به مال و مكنتي كه در زندگي زودگذر، گروهي از آنان را برخوردار كرديم، خيره مشو. (و حسرت مخور) ما آنها را از امكاناتي برخوردار كرديم، تا بدان وسيلة، امتحاني سخت از آنان بگيريم (و بدان كه) آن روزي كه خداوند نصيب مي كند، بهتر و پايدارتر است. 131، طه)
آية مذكور، بيشتر از اينكه دستور به قناعت، و رضايت به تقدير بدهد، با عنايت به آيات ديگر، يك درس اقتصاد و كسب عزّت و شخصيت اسلامي است. به طوري كه مي دانيم، در آيات متعددّ، خداوند دارندگان را امر به انفاق و زكات فرموده است. تا آناني كه دارند، طبق مقرّرات دين، سهمي از اموال خود را براي رفع نياز تهيدستان و درماندگان و نيز رفع مشكلات عمومي جامعة اسلامي اختصاص دهند. و در اين خصوص، تأكيدات بسياري شده است. و حتّي قسمت عمده و كلي نفقات، واجب گرديده است. و اولياي امر، مكلّف اند آنها را جمع آوري و به مصارف مربوط برسانند.
و «خذ من اموالهم صدقة». و يا بخشي از آنها توسط خود تأديه كننده، به مستحقان برسد. براي اينكه اين قبيل نفقات و انتظاراتي كه در قبال آنها به وجود مي آيد، موجب گدا پروري و تكدي نگردد، و بعضي نگويند (چشم متمكّنان كور) بايد از مالي كه خداوند نصيب آنان كرده است، سهم ما را بدهند، و كم كم به تن پروري و تنبلي عادت نكنند، ضمن آية مورد بحث، كه مطابق دأب قرآن كريم خطابيست شامل عموم مسلمانان. و ضمن بر حذر داشتن مسلمانان از خيره شدن به امكاناتي كه خداوند نصيب بعضيها كرده است، «و لا تمدنّ عينيك الي...» دستور فرموده است كه نگاهتان را متوجّه رزقي كنيد كه خداوند مستقيماً نصيب خودتان مي فرمايد. «.. و رزق ربّك خير و ابقي».
چون آنچه ممكن است از طريق مستقيم از اموال ديگران نصيب شود، نا پايدار است. ولي آنچه خود با استفاده از تجهيزاتي كه خداوند روزيتان كرده، به دست مي آوريد:
دلچسب و پايدار است. و لذا در آيات ديگر، كه دارندگان و متمكّنان را امر به انفاق مي كند، به آنان مي فرمايد: بدهيد در آية مورد بحث، به آنان كه چشم به راه دارند، مي فرمايد: نگيريد.
اينكه به آنان مي فرمايد: بدهيد. براي تحريك حس اخوت و همدردي است. و اينكه به اينان مي فرمايد: نگويد. براي تحريك حس عزّت نفس و كوشش و اعتماد به خويشتن، و جلوگيري از پيدا و اضافه شدن متكديان و سرباران اجتماع است. تا همگان، به يك قدرت مولّد و بي نياز از مساعدت ديگران مبدّل شوند. پس جملة «لنفتنهم فيه»، به اين معني است كه دارندگان، آزمايش شوند. كه چقدر داراي حس و خوي رأفت و رحمت و اخوّت هستند. و جملة «و رزق ربّك خير و ابقي»، نيز كه ظاهراً خطاب به تنگدستان است، مي خواهد آنان را هم امتحان كند. كه بدانند چقدر داراي مناعت و عزّت نفس، و قناعت هستند. و چقدر همّت خود را در كسب روزي مستقيم، از خداوند مصروف مي نمايند. و دين راستين، براي ايجاد همين خصوصيّات است.
جمعي به مادّه ارج مي نهند و گروهي به معنا.
و هر دو گروه كوته بينند.
خدا شناسان، هم در پي آن و هم جوياي اينند.